2023/1115 Sayılı Ormansızlaşmanın Önlenmesine ilişkin Yönetmelik ve Avrupa Birliği'ne Ürün İhraç Eden Şirketlerin Dikkat Etmesi Gereken Kurallar 01 Ekim 2024

Mevzuat kapsamındaki ürünler EK-1'de belirtilmiş olup, bunlar:  palmiye yağı, sığır, soya, kahve, kakao, ahşap/ağaç ürünleri ve kauçuk ile bu ürünlerden türetilen ürünlerdir. (örneğin: et, mobilya veya çikolata) . Burada önemli olan konu ise bu ürünlerin nerede üretildiğine bakılmaksızın Avrupa Pazarı'na girdiği sürece Yönetmelik kapsamına giriyor olmasıdır.
 

evzuat 29 Haziran 2023 tarihi itibariyle üretilen ürünler için uygulanacaktır ancak 31 Aralık 2027 tarihinden itibaren AB pazarına sunulan ve o tarihten önce üretilmiş olan kereste ve kereste ürünleri kapsam dışında tutulmaktadır.
 

Mevzuat Kapsamındaki Yükümlülükler:
 

1. Özen Yükümlülüğü

Mevzuatın 3. Maddesi uyarınca Avrupa Birliği Pazarına arz edilecek veya Avrupa Birliği'nden ihraç edilecek ürünlerin ormansızlaşmaya sebep olmaması, ilgili ülkenin ulusal mevzuatına uygun üretilmiş olması ve EK-1'de yer alan ürünler için özen yükümlülüğü beyanı hazırlanması gerekmektedir.
 

2. Özen yükümlülüğü Beyanı
 

Özen yükümlülüğü beyanı operatör tarafından hazırlanıp, 5 yıl süreyle saklanması gerekmektedir ve yetkili kurumlarca talepte bulunulması halinde ilgili kuruma bu beyanın verilmesi gerekmektedir. Özen yükümlülüğü beyanı hazırlanırken ürünü Avrupa Birliği Pazarına arz eden ihracatçıların beyana esas teşkil edecek bilgileri temin etmesi, bilgilerin ormansızlaştırmaya yol açıp açmadığının ve ulusal mevzuata uygun üretildiğinin analiz dilmesi ve olası risklerin asgariye indirilmesi gerekmektedir.

3. Özen yükümlülüğü kime aittir?

Türkiye'de mukim ihracatçılar açısından özen yükümlülüğü beyanı hazırlanması gerekmemektedir. Ancak ilgili ürünleri Avrupa Birliği Pazarına arz eden veya ihraç eden operatörlerin özen yükümlülüğü beyanında bulunmaları gerekmektedir. Dolayısıyla, beyan hazırlama yükümlülüğü Türkiye'de mukim ihracatçılara uygulanmasa da ürünün Avrupa Birliği Pazarına ihraç edilmesi dolayısıyla Avrupa'da mukim ihtalatçıya/operatöre Mevzuat'ın 9. Maddesinde belirtilen bilgilerin sağlanması gerekmektedir.
 

4. Özen yükümlülüğü hangi tarihten itibaren uygulanacaktır?

Özen yükümlülüğü KOBİ olmayan operatörler/ithalatçılar için 30 Aralık 2024 itibariyle geçerli olacaktır.  Mikro ve küçük işletmeler için ise 30 Haziran 2025 tarihinde yürürlüğe girecektir.
 

5. Hangi bilgiler temin edilmelidir?

• Ürün tanımı, ahşap ürünleri açısından ağacın genel ve bilimsel ismi, ürün içeriğinde yer alan tüm mevzuat kapsamı ürünlerin listesi
• Ürün miktarı (kg),
• Üretim yeri,
• Ürün üretiminde kullanılan tüm mevzuat kapsamı ürünlerin üretim koordinatları, üretim tarihi, sığır ve sığır içeren ürünler açısından hayvanın bulunduğu tüm işletmelerin koordinatları, (Farklı girdiler kullanılarak üretilen ürünler açısından herhangi bir girdide ormansızlaşmaya/orman bozulumu tespit edilmesi halinde ürün mevzuata aykırı kabul edilmektedir.)
• Mevzuat kapsamı ürünlerin temin edildiği tedarikçi isim ve iletişim bilgileri,
• Mevzuat kapsamı ürünleri temin eden kişi/işletmenin isim ve iletişim bilgileri,
• Mevzuat kapsamı ürünlerin ormansızlaşmaya yol açmadığına ilişkin doğrulanabilir yeterli veri,
• Mevzuat kapsamı ürünlerin ilgili ülke mevzuatına uygun üretildiğine ilişkin doğrulanabilir yeterli verinin sağlanması gerekmektedir.

Yaptırımlar

Herhangi bir yaptırım öngörülmekte midir?
 

Mevzuat'ın 25. Maddesi uyarınca, operatörlere ve  tacirlere uygulanacak yaptırımları belirleme yetkisi Avrupa Birliği Üyesi devletlere verilmiştir.

Söz konusu yaptırımlara aşağıda yer verilmiştir:
 

• Şirketin AB içinde elde ettiği yıllık cironun en az %4'ü oranında para cezası
• İlgili ürünlere ve ürünlerin satışından elde edilen gelire el konulması,
• Kamu alımları ve kamu kaynaklarına erişimden 12 aylık men edilmesi,
• İlgili operatör tarafından mevzuat kapsamı ürünlerin piyasaya arzının geçici olarak yasaklanması
• Kolaylaştırılmış özen yükümlülüğü prosedürünün uygulanmaması

Burada önemli olan, yaptırımların doğrudan ülkemizde ilgili ürünlerin ticaretini veya üretimini üstlenmiş Türk firmalara uygulanmayacak olmasıdır. Ancak,Türkiye'de bu ürünlerin ihracatını yapan şirketlerin/kişilerin, Avrupada mukim operatör ve tacirlerin ilgili mevzuata uygun hareket edebilmesi için  gerekli bilgileri temin etmeleri burada önem arz etmektedir.