Hukuk Uyuşmazlıklarında Arabuluculuk Kapsamında Yargılama Giderlerinden Sorumluluk Öngören Düzenleme Anayasa Mahkemesi Kararı İle İptal Edildi 18 Nisan 2024

“Taraflardan birinin geçerli bir mazeret göstermeksizin ilk toplantıya katılmaması sebebiyle arabuluculuk faaliyetinin sona ermesi durumunda toplantıya katılmayan taraf, son tutanakta belirtilir ve bu taraf davada kısmen veya tamamen haklı çıksa bile yargılama giderinin tamamından sorumlu tutulur. Ayrıca bu taraf lehine vekâlet ücretine hükmedilmez. Her iki tarafın da ilk toplantıya katılmaması sebebiyle sona eren arabuluculuk faaliyeti üzerine açılacak davalarda tarafların yaptıkları yargılama giderleri kendi üzerlerinde bırakılır.”

18.04.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanan Anayasa Mahkemesi Kararı² (“Karar”) ile Kanun’un yukarıda anılan düzenlemesi iptal edilmiştir. Oyçokluğu ile alınan Karar’da, ilgili düzenlemenin istisna veya sınırlama öngörmediği ve kamu yararı ile bireysel hak ve özgürlükler arasında adil bir denge gözetmediği vurgulanmıştır. Karar’ın gerekçesinde şu ifadelere yer verilmiştir:

“...Bu itibarla haklılık durumu gözetilerek uygulanabilecek istisnalar ya da belli bir üst sınır öngörülmeden, özellikle yargılamada tamamen haklı çıkan, diğer bir ifadeyle aslında bütünüyle haksız bir sürece maruz kaldığı yargılamanın sonucunda anlaşılan tarafın yargılama giderlerinden tümüyle sorumlu tutulmasının ve vekalet ücretinin tamamından yoksun bırakılmasının kişilere aşırı bir külfet yüklediği, kamu yararı ile mülkiyet hakkı ve mahkemeye erişim hakları arasında gözetilmesi gereken adil dengeyi kişi aleyhine bozduğu ve bu itibarla orantısız bir sınırlamaya neden olduğu sonucuna varılmıştır...”

Karar, 18.04.2024 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girecektir.

Belirtmek isteriz ki, iş uyuşmazlıklarında dava şartı arabuluculuk hakkındaki 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu’nun³ 3. maddesinin 12. fıkrası da benzer bir düzenleme içermektedir. Ancak İş Mahkemeleri Kanunu’nda yer alan bu düzenleme hakkındaki iptal talebi Anayasa Mahkemesi tarafından⁴ 11.07.2018 tarihinde reddedilmiştir. İş uyuşmazlıkları bakımından yargılama giderlerinden sorumluluğa ilişkin ilgili düzenleme iptal edilmemiş olup yürürlüktedir.

^{_____________________________
1} www.mevzuat.gov.tr/ mevzuatmetin/ 1.5.6325.pdf (Çevrimiçi) (Erişim Tarihi: 18.04.2024)
² Anayasa Mahkemesi 14 Mart 2024 tarih ve E: 2023/160 K: 2024/77 sayılı Kararı, RG, 18 Nisan 2024, Sayı 32521. www.resmigazete.gov.tr/ eskiler/ 2024/ 04/ 20240418-2.pdf (Çevrimiçi) (Erişim Tarihi: 18.04.2024)
³ www.mevzuat.gov.tr/ MevzuatMetin/ 1.5.7036.pdf (Çevrimiçi) (Erişim Tarihi: 18.04.2024)
⁴ Anayasa Mahkemesi 11 Temmuz 2018 tarih ve E: 2017/178 K: 2018/82 sayılı Kararı, RG, 11 Aralık 2018, Sayı 30622. https://normkararlarbilgibankasi. anayasa.gov.tr/ Dosyalar/Kararlar/KararPDF/2018-82-nrm.pdf (Çevrimiçi) (Erişim Tarihi: 18.04.2024)