7251 SAYILI KANUN İLE HUKUK MUHAKEMELERİ KANUNU’NDAKİ “İDDİA VE SAVUNMANIN GENİŞLETİLMESİ VE DEĞİŞTİRİLMESİ” İLE İLGİLİ GETİRİLEN DEĞİŞİKLİKLER NELERDİR? 15 Ekim 2020

28.07.2020 tarihli ve 31199 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7251 Sayılı Kanun ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda da (“HMK”) birçok değişiklik getirilmiştir.

Bu değişikliklerden biri olan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanun’daki iddia ve savunmanın genişletilmesi ve değiştirilmesi ile ilgili getirilen yeni düzenlemelerin ve yapılan değişikliklerin neler olduğunu inceleyeceğiz.

İddia ve Savunmanın Genişletilmesi ve Değiştirilmesi Yasağı Nedir?

İddia ve savunmanın genişletilmesi yasağı 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nda düzenlenen, iddia ve savunmanın bazı usuli kurallara bağlanması sonucu ortaya çıkmış bir kısıtlamadır. Bu kısıtlama, tarafların iddia ve savunmaları ile bunların dayanağı olan olguları belirli bir yargılama kesitine kadar ileri sürebilmesi ve yargılama sürecinin sağlıklı bir şekilde devam edebilmesi adına getirilmiş usul hukuku kuralıdır.

Değişiklik öncesi İddia ve Savunmanın Genişletilmesi Yasağı Nasıl Düzenlenmekteydi, İstisnası Nelerdi?

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 141. Maddesi 1. Fıkra eski hükmü şu şekildeydi;

“Madde 141 – (1) Taraflar, cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçeleri ile serbestçe; ön inceleme aşamasında ise ancak karşı tarafın açık muvafakati ile iddia ve savunmalarını genişletebilir yahut değiştirebilirler. Ön inceleme duruşmasına taraflardan biri mazeretsiz olarak gelmezse, gelen taraf onun muvafakati aranmaksızın iddia ve savunmasını genişletebilir yahut değiştirebilir. Ön inceleme aşamasının tamamlanmasından sonra iddia ve savunma genişletilemez yahut değiştirilemez.”

Bu düzenleme uyarınca; ön inceleme duruşmasında karşı tarafın açık muvafakati veya taraflardan birinin ön inceleme duruşmasına mazeretsiz gelmemesi halinde muvafakate gerek kalmadan iddia ve savunmanın değiştirilmesi veya genişletilmesine olanak tanınmıştı.

Yeni Değişiklik ile Birlikte İddia ve Savunmanın Genişletilmesi Yasağı Hakkındaki Düzenleme Nasıl Değişti?

28.07.2020 tarihli ve 31199 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan 7251 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun (“7251 Sayılı Kanun”)’un 15. Maddesinde yer alan:

“MADDE 15 – 6100 sayılı Kanunun 141 inci maddesinin birinci fıkrası aşağıdaki şekilde değiştirilmiştir.

“(1) Taraflar, cevaba cevap ve ikinci cevap dilekçeleri ile serbestçe iddia veya savunmalarını genişletebilir yahut değiştirebilirler. Dilekçelerin karşılıklı verilmesinden sonra iddia veya savunma genişletilemez yahut değiştirilemez.”

Bu hüküm ile birlikte iddia ve savunmanın genişletilmesi yasağının dilekçelerin teatisi aşamasının bitiminden başlayacağı düzenlenmiştir. Böylelikle yukarıda bahsettiğimiz ön inceleme duruşmasında karşı tarafın açık muvafakati veya taraflardan birinin ön inceleme duruşmasına mazeretsiz gelmemesi halinde muvafakate gerek kalmadan iddia ve savunmanın değiştirilmesi veya genişletilmesi olanağı ortadan kaldırılmış ve yargılamaların daha seri bir şekilde yapılması hedeflenmiştir.

İddia ve Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi İmkanı Yeni Düzenleme İle Ortadan Tamamen Kalkmış Mıdır?

6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 176. Maddesinde; yeni düzenleme ile herhangi bir değişiklik yapılmadığından İddia ve Savunmanın Genişletilmesi veya Değiştirilmesi imkanının tamamen ortadan kaldırılması gibi bir durum söz konusu değildir.

Şöyle ki HMK’nın 176. Maddesine baktığımızda

“MADDE 176- (1) Taraflardan her biri, yapmış olduğu usul işlemlerini kısmen veya tamamen ıslah edebilir.”

Şeklinde bir düzenleme bulunduğunu görmekteyiz. İlgili madde uyarınca taraflardan biri eğer ki iddia ve savunmasını genişletmek istiyorsa ve 141. Maddede kendine imkan verilen süreyi kaçırdığı gerekçesi ile bir hak kaybına uğradığını düşünüyor ise ıslah yoluna başvurmak suretiyle iddia ve savunmasını genişletebilir veya değiştirebilir ayrıca bunları destekleyen vakıaları da dosyaya ekleyebilir.

Ancak yine dikkat edilmesi gereken nokta aynı maddenin ikinci fıkrası “(2) Aynı davada, taraflar ancak bir kez ıslah yoluna başvurabilir” uyarıncaıslah yoluna yalnızca bir kez başvurulabileceği açıkça düzenlenmiştir. Bu sebeple taraflar iddia ve savunmayı genişletmek veya değiştirmek isterse bu haklarını yalnızca bir kez kullanabileceklerini göz önünde bulundurarak ıslah haklarını doğru şekilde ve doğru zamanda kullanmaya özen göstermelidir.