İşçinin Aynı Yıl İçerisinde İş Değişikliği Yapması Sonucu Beyanname Verme Zorunluluğu 21 Ekim 2019

Özetle belirtmek gerekirse bu düzenlemeye göre; istisna kapsamındaki gelirler için ödenmesi gereken gelir vergisini, bu geliri ödeme yükümlüsü olan kişi ya da kurum kesmek(ödeme muhatabı ve vergi mükellefi adına) zorundadır. İşçi işveren arasındaki iş sözleşmesinden / iş ilişkisinden doğan, yani işçinin bir iş görme edimi karşılığında hak kazandığı ve elde ettiği “ücret” geliri ile ilgili vergilendirme sistemi de bu şekildedir. Diğer bir ifade ile; GVK m.94/1’e göre işverenler, işçiye ödeyeceği ücretten kaynaklanan gelir vergisini, vergi mükellefi işçi adına keserek aktarmakla yükümlüdür1. Dikkat edilmelidir ki; her işverenin buna ilişkin sorumluluğu, kendi taraf olduğu iş sözleşmesine istinaden işçiye yapacağı ödeme tutarlarını esas alarak gelir vergisi tarifesini uygulamasıdır.

Vergi mükellefinin yıllık gelir vergisi beyannamesi verme yükümlülüğü ise bundan ayrı ve bağımsız olup GVK m.86’da ayrıca yer almaktadır. Vergi mükellefi işçinin aynı takvim yılı içinde tek bir işveren nezdinde çalışmış olması halinde, ücret gelirine yönelik olarak yıllık gelir beyannamesi vermesine gerek bulunmamaktadır. Hatta işçi ücret dışındaki farklı gelirleri için beyanname verse dahi ücret geliri bu beyannameye eklenmemektedir. Bu hususta önemli olan, işçinin aynı takvim yılı içinde aynı anda ve-veya farklı zamanlarda birden fazla işverenden ücret geliri elde etmesi halidir. 160 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliği2 ile Gelir Vergisi Kanunu m.863’ya göre;

Bir takvim yılı içinde aynı anda birden fazla işverenden ücret alan ve-veya işyeri değişikliği yapan işçiler,
İkinci ve sonraki işverenlerden elde ettikleri ücret toplamı ikinci gelir vergisi diliminde yer alan kazanç tutarını4 aşıyorsa,

gelir vergisi beyannamesi vermek zorundadırlar. Görülmektedir ki gerek ilk gerekse ikinci ya da sonraki işverenler için işçi adına “gelir vergisi beyannamesi verme yükümlülüğü” de bulunmamaktadır. İşçinin bu yükümlülüğü yasal bir yükümlülük olup bilmemesi mazeret sayılmayacağı gibi; aynı takvim yılı içinde birden fazla işverenden gelir elde etmiş olmasına ve kazancı sınırı aşmış olmasına rağmen gelir vergisi beyannamesi vermemiş olmasının sonuçlarını herhangi bir işverenden talep etmesine imkan da vermemektedir.

Son zamanlarda uygulamada karşı karşıya kalınan ve çeşitli soru işaretlerinin doğmasına neden olan durum karmaşıklığı, vergi mükellefi işçinin yıllık gelir beyannamesini verme yükümlülüğünden kaynaklanmaktadır. Dolayısıyla; Gelir İdaresi Başkanlığı tarafından yukarıdaki yükümlülüğü gereği adına yazı tebliğ edilen gerçek kişi vergi yükümlülerinin süresi içinde ilgili vergi müdürlüğüne giderek durum açıklaması yapmaları, eksik kalan vergi borçlarını ödemeleri gerekmektedir.

____________________
1 GVK m.94/1: “…Kamu idare ve müesseseleri, iktisadi kamu müesseseleri, sair kurumlar, ticaret şirketleri, iş ortaklıkları, dernekler, vakıflar, dernek ve vakıfların iktisadi işletmeleri, kooperatifler, yatırım fonu yönetenler, gerçek gelirlerini beyan etmeye mecbur olan ticaret ve serbest meslek erbabı, zirai kazançlarını bilanço veya zırai işletme hesabı esasına göre tespit eden çiftçiler aşağıdaki bentlerde sayılan ödemeleri (avans olarak ödenenler dahil) nakden veya hesaben yaptıkları sırada, istihkak sahiplerinin gelir vergilerine mahsuben tevkifat yapmaya mecburdurlar…”.
2 GİB’nın 160 Seri No’lu Gelir Vergisi Genel Tebliğinde, “…Buna göre, bir hizmet erbabının birden fazla işverenden ücret alması halinde, her bir işverenin ödediği ücretler, ayrı ayrı vergilendirmektedir. Dolayısıyla vergi tarifesi, her bir işverenin ödediği ücrete, diğer işveren veya işverenlerin ödediği ücretle ilgilendirilmeksizin ayrı ayrı uygulanmaktadır. Ancak, söz konusu ücretlerin gayrisafi tutarları toplamının, Gelir Vergisi Kanunu’nun 86.maddesinde belirtilen haddi aşması halinde, bu ücretlerin yıllık beyanname ile beyan edilmesi gerekmektedir.” denilerek belli bir sınır çizilmiş ve bu sınırın üzerindeki gayrisafi tutar toplamları beyanname şartına bağlanmıştır (103-708 sayılı Özelge’de de benzer açıklama ve detaylar yer almaktadır).
3 Gelir Vergisi Kanunu m.86: “…Aşağıda belirtilen gelirler için yıllık beyanname verilmez; … c) Vergiye tabi gelir toplamının [(a) ve (b) bentlerinde belirtilenler hariç] 103 üncü maddede yazılı tarifenin ikinci gelir diliminde yer alan tutarı aşması aşmaması koşuluyla Türkiye’de tevkifata tabi tutulmuş olan; birden fazla işverenden elde edilen ücretler, menkul sermaye iratları ve gayrimenkul sermaye iratları…”. 4
4 Gelir Vergisi Kanunu m.103’e göre, 2019 yılı için ikinci tarifedeki gelir vergisi diliminde yer alan kazanç tutarı 40.000 TL’dir (Bakınız: “…Gelir vergisine tabi gelirler; … 22.000 TL’nin (40.000 TL.) 8.800 TL’si (18.000 TL.) için 1320 TL (2700 TL.) %20 oranında vergilendirilir.”).