KISA ÇALIŞMA, İŞVEREN YARARINA SAĞLANAN TEŞVİKLER, FESİH YASAĞI VE İŞ SAĞLIĞI GÜVENLİĞİ KANUNU İLE İLGİLİ SON YASAL DÜZENLEMELER 28 Temmuz 2020

28.07.2020 tarihli 31199 sayılı Resmi Gazetede yayınlanarak yürürlüğe giren “Djitial Mecralar Komisyonu Kurulması ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun”daki düzenlemeler ile İş, Sosyal Güvenlik ve İş Sağlığı Güvenliğine dair bazı konularda düzenleme yapılmıştır. Aşağıda düzenlemelere ilişkin özet bilgilere ulaşabilirsiniz:

KISA ÇALIŞMA ÖDENEĞİ UYGULAMA SÜRESİ UZADI MI?

28.07.2020 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan düzenleme ile kısa çalışma başvuru ya da  uygulama süresinin uzatılması ile ilgili net bir düzenleme yapılmamış ise de; 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanunu Geçici 23. Maddesinde yapılan değişiklik ile;

• Kısa çalışma ile ilgili ilk düzenlemede 30.06.2020 olarak belirlenen başvuru tarihinin,
• Ve/veya kısa çalışma ödeneğinin süresini

sektörel olarak ayrı ayrı veya bir bütün olarak 31.12.2020 tarihine kadar uzatma hususunda Cumhurbaşkanı yetkili kılınmıştır.

İŞVEREN YARARINA SAĞLANAN YENİ TEŞVİK

Hangi İşverenler, Hangi Süre İle Teşviklerden Yararlanabilir? Teşvikin Kapsamı Nedir?

28.07.2020 tarihinde Resmi Gazetede yayınlanan düzenleme ile 4447 sayılı İşsizlik Sigortası Kanuna eklenen Geçici 26. Madde ile işverene prim desteği sağlanacağı belirtilmiş olup buna göre;

• Söz konusu işveren desteğinden; 01.07.2020 tarihinden önce kısa çalışma başvurusunda bulunmuş olan ve kısa çalışmayı sonlandırarak işyerindeki haftalık normal çalışma sürelerine dönen özel sektör işyerleri yararlanabilecek olup bu işyerlerinde kısa çalışmadan yararlanmış olan sigortalılar için prim desteği sağlanacaktır.
• Prim destek süresi, kısa çalışmanın sona erdiği tarihi takip eden aydan itibaren 3 aydır. Bu süre hiçbir şekilde 31.12.2020 tarihini geçemez. Cumhurbaşkanı, işbu 3 aylık süreyi sektörel olarak ayrı ayrı veya bir bütün olarak altı aya kadar uzatmaya yetkilidir.
• Prim desteğinin kapsamı, kısa çalışmadan yararlanan sigortalıların 5510 sayılı Kanunun 82. Maddesi uyarınca belirlenen prime esas kazanç alt sınırı üzerinden hesaplanan sigortalı ve işveren hissesi primlerinin tamamından ibarettir. Söz konusu destek, işverenlerin her ay SGK’ya ödeyecekleri tüm primlerden mahsup edilmek suretiyle sağlanacak ve destek tutarı Fon’dan karşılanacaktır.
• Ayrıca, 4447 sayılı Kanunun Geçici 24. Maddesi kapsamında, 01.07.2020 tarihinden önce başvuruda bulunarak nakdi ücret desteğinden yararlandırılan sigortalının haftalık normal çalışma süresine dönmesi durumunda da, işveren aynı süreler ve aynı şartlarla aynı kapsamdaki destekten yararlanabilecektir.
• Gerek kısa çalışmadan yararlanan gerekse nakdi ücret desteğinden yararlanan sigortalılar için işverene sağlanacak destek süresi; sigortalının kısa çalışma ödeneği aldığı aylık ortalama gün sayısını, nakdi ücret desteğinden yararlananlar için ise nakdi ücret desteği aldıkları aylık ortalama gün sayısını geçemez.

İşveren Prim Desteğine İlişkin Düzenleme Tüm İşyerlerinde ve Tüm Çalışanlar İçin Uygulanabilecek mi?

4447 sayılı Kanunun Geçici 26. Maddesinde bazı işyerleri ve bazı sigortalılar istisna tutulmuştur. Buna göre;

• 5335 sayılı Kanunun 30. Maddesinin ikinci fıkrası kapsamına giren kurum ve kuruluşlara (genel bütçeye dahil daireler, katma bütçeli idareler döner sermayeler, fonlar, belediyeler, il özel idareleri, belediye ve il özel idareleri tarafından kurulan birlik ve işletmeler, sosyal güvenlik kurumları, bütçeden yardım alan kuruluşlar ile özel kanunla kurulmuş diğer kamu kurum, kurul, üst kurul ve kuruluşları, kamu iktisadi teşebbüsleri ve bunların bağlı ortaklıkları ile müessese ve işletmeleri ve sermayesinin %50’sinden fazlası kamuya ait olan diğer ortaklıklar) ait işyerlerinde,
• 2886 sayılı Devlet İhale Kanununa, Kamu İhale Kanuna ve uluslararası anlaşma hükümlerine istinaden yapılan alım ve yapım işleri ve KİK’dan istisna olan alım ve yapım işlerine ilişkin işyerlerinde işveren prim desteği uygulanmayacaktır.
• Ayrıca, sosyal güvenlik destek primine tabi çalışanlar ile 5510 sayılı Kanunun ek 9 uncu maddesi kapsamında ev hizmetlerinde çalışan sigortalılar ve yurtdışında çalışan sigortalılar hakkında da işveren prim desteğinin uygulanmayacağı düzenlenmiştir.

Kısa Çalışmadan/Nakdi Ücret Desteğinden Yersiz Yararlandığı Tespit Edilen İşveren Teşvikten Yararlanabilir mi? Yersiz Yararlandığı Sonradan Tespit Edilirse Yaptırımı Olacak mı? 

Getirilen düzenleme kapsamında;

• İşyerinde uygulanan kısa çalışmadan yersiz yararlanıldığının tespiti,
• Kısa çalışma başvurusuna yönelik uygunluk tespitinin olumsuz sonuçlanması,
• Nakdi ücret desteğinden yersiz yararlanıldığının tespiti halinde,

İlgili işyerinde Geçici 26. Madde kapsamında sağlanan işveren prim desteğinden yararlanılamayacağı belirtilmiştir.

Ayrıca, belirtilen tespitler yapılmadan önce Geçici 26. Madde kapsamındaki teşvikten yararlanılmış bir işyerinde, sonradan bu tespitler yapıldığında ilgili işyerinde Geçici 26. Maddede düzenlenen prim desteğinden yersiz yararlandığı kabul edilecek ve yararlanılan destek tutarı işverenden 5510 sayılı Kanunun 89 uncu maddesinin ikinci fıkrası uyarınca gecikme cezası ve gecikme zammı ile birlikte tahsil edilecektir.

Geçici 26. Madde kapsamında düzenlenen teşvikten yararlanan işverenler diğer teşviklerden de yararlanabilecek midir?

4447 sayılı İşsizlik Kanuna eklenen Geçici 26. Maddede açık bir şekilde, bu maddede sağlanan teşvikten yararlanmakta olan işverenlerin, bu teşvikten yararlanılan ayda aynı sigortalı için diğer sigorta primi indirimi, teşvik ve desteklerinden yararlanamayacağı düzenlenmiştir.

Geçici 26. Madde kapsamında işverene sağlanan prim desteğinin sigortalı hissesine karşılık gelen destek tutarı sigortalıya mı aittir? Sigortalıya ödenmesi zorunlu mudur? Fondan karşılanacak olan tutar gelir, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınacak mıdır?

Yukarıda da belirtildiği gibi Geçici 26. Maddede düzenlenen teşvik hem sigortalı hem işveren hisselerinin tamamını kapsamaktadır. Madde metninde, sigortalı hissesine karşılık gelen tutarın işverene mi sigortalıya mı ait olacağı konusunda tereddüt yaratmayacak şekilde “sigortalı hissesine karşılık gelen destek tutarının sigortalıya ödenmesinin işverenden talep edilemeyeceği”nin açıkça belirtildiği görülmektedir.  

Ayrıca, teşvik kapsamında fondan karşılanacak olan tutarların gelir ve kurumlar vergisi uygulamalarında gelir, gider veya maliyet unsuru olarak dikkate alınmayacağı maddede düzenlenmiştir.

Teşvik uygulamasının usul ve esasları nelerdir? Düzenlemenin Yürürlük Tarihi Nedir?

Geçici 26. Madde kapsamında düzenlenen yeni teşvikin temel unsurları yukarıda izah edildiği gibidir. İlave olarak, teşvik uygulamasının usul ve esaslarının Bakanlık tarafından belirleneceği ifade edilmiştir. Yakın zamanda Bakanlık tarafından uygulama usul ve esaslarına ilişkin resmi bir yayın yapılması beklenilmektedir.

Son olarak; ilgili maddenin yürürlük tarihi “yayım tarihini takip eden ayın başı” olarak belirtilmiş olup 28.07.2020 yayım tarihini takip eden Ağustos ayının başında Geçici 26. Madde yürürlüğe girmiş olacaktır.

FESİH YASAKLARI UZATILDI MI? YENİ DÜZENLEME NE ANLAMA GELİYOR?

Bilindiği gibi 4857 sayılı İş Kanununa eklenen geçici 10 uncu madde ile fesih yasakları düzenlenmiş, ilk olarak üç aylık süre ile getirilen bu yasak 30.06.2020 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanan 2707 Sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile 17.07.2020 tarihinden itibaren bir ay süre ile uzatılmıştır. Hali hazırda 17.08.2020 tarihine kadar fesih yasakları devam etmekte olup 28.07.2020 tarihli değişiklik kapsamında sürenin tekrar uzatıldığına ilişkin net bir net bir düzenleme bulunmamaktadır.

Bununla birlikte, 28.07.2020 tarihli RG’de yayınlanan değişik hali ile; düzenlemenin önceki halinde Cumhurbaşkanına tanınan altı aya kadar uzatma yetkisinin genişletildiği görülmektedir. Bu kapsamda, güncel değişiklik gereği fesih yasağının Cumhurbaşkanı tarafından “her defasında üçer aylık sürelerle 30.06.2021 tarihine” kadar uzatılabileceği düzenlenmiş bulunulmaktadır.

Son olarak; bugüne kadar uygulamada tartışmalı olan bazı konularda, kısmen de olsa tereddütlerin giderilmesi amacıyla, bazı sona erme ve fesih türlerinin istisna kapsamına alındığı görülmektedir. Buna göre yapılan son değişiklik nazarında;

• Belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi,
• İşyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi,
• Mevzuata göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinin sona ermesi halleri

açık bir biçimde fesih yasağı dışında tutulmuştur.