VADESİ GELEN ÇEKLER BANKAYA İBRAZ EDİLEBİLİR Mİ? 02 Nisan 2020

Bültenlerimizde detaylı şekilde açıkladığımız üzere, Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe girmiş olan 25.03.2020 tarihli ve 7226 sayılı “Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun” ile COVİD-19 salgın hastalığının getirdiği olağanüstü koşullara hukuki ve ticari hayatın uyum sağlayabilmesi adına bir takım düzenlemeler yapılmıştır.

Hatırlanacağı üzere 7226 sayılı Kanun birebir şu ifadelerle “(1) Covid-19 salgın hastalığının ülkemizde görülmüş olması sebebiyle yargı alanındaki hak kayıplarının önlenmesi amacıyla; a) Dava açma, icra takibi başlatma, başvuru, şikâyet, itiraz, ihtar, bildirim, ibraz ve zamanaşımı süreleri, hak düşürücü süreler ve zorunlu idari başvuru süreleri de dâhil olmak üzere bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm süreler…13/3/2020 (bu tarih dâhil) tarihinden…itibaren 30/4/2020 (bu tarih dâhil) tarihine kadar durur. Bu süreler, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden itibaren işlemeye başlar. Durma süresinin başladığı tarih itibarıyla, bitimine on beş gün ve daha az kalmış olan süreler, durma süresinin sona erdiği günü takip eden günden başlamak üzere on beş gün uzamış sayılır…” şeklinde yasal düzenleme getirmiştir (7226 sayılı Kanun m.1).  Böylece,  13.03.2020 - 30.04.2020 tarihleri arasında bir hakkın doğumu, kullanımı veya sona ermesine ilişkin tüm sürelerin durdurulmuştur.

Peki, bir hakkın doğumu, kullanımı ve sona ermesine ilişkin tüm süreler durmuş ise vadesi gelen çek veya senetlere ilişkin ibraz süreleri de durmuş mudur?

Buna ek olarak vadesi gelmiş çeklerin TTK’da düzenlenmiş olan ibraz sürelerinde bankalara ibraz edilmesi halinde bankalar işlem yapacaklar mıdır?

En önemlisi süresi içerisinde bankaya ibraz edilmiş çekler karşılıksız çıkar ise ne olacak?

Söz konusu bu soruların tümüne verilen cevaplar şu anda hukuk camiasında akademisyenler arasında büyük bir tartışmaya neden olmaktadır. Hukuk bilim insanları arasında 13.03.2020 ila 30.04.2020 tarihlerine denk gelen dönemde çeklerin bankaya ibraz edilemeyeceğini düşünen görüşler bulunmaktadır. Hâlihazırda uygulamada ise bankalar vadesi gelmiş çekleri kabul etmekte ve karşılığı olmayan çekler bakımından da işlem yapmaktadır.

Bu yöndeki tartışmalar devam ederken 7226 sayılı Kanun’un (1) numaralı maddesinde yer alan 13.03.2020-30.04.2020 tarihleri arasında ibraz süresi de dahil olmak üzere hakkın doğumu, kullanımı ve sona ermesine ilişkin süreleri durduran yasa hükmünün vadesi gelen çeklerin ibraz sürelerini nasıl ve ne şekilde etkileyeceği odağında yapılan tartışmaların borçlu ve alacaklı taraf konumunda olan kişiler bakımından elbette farklı ve de oldukça önemli sonuçları bulunmaktadır.

Her ne kadar fiili uygulama bakımından bankalarca vadesi gelen çeklerin ibraz edilmesi halinde ibraz işleme alınmakta ve karşılıksız çıkan çekler bakımından da işlem yapılmakta ise de 7226 sayılı Kanun’un 1. Maddesini 13.03.2020-30.04.2020 tarihleri arasında hiçbir çekin bankaya ibraz edilemeyeceği, ibraz edilse dahi işleme alınamayacağı ve daha da önemlisi karşılıksızdır kaşesinin çeke basılamayacağını düşünen bilim insanlarının olduğunu sizlere bildirmek isteriz.

Eğer bu görüş ileride olası şekilde yargıya taşınacak uyuşmazlıklarda nazara alınır ise bankalar ve takip alacaklısı bakımından oldukça ciddi hukuki sonuçlarının ortaya çıkacağını şimdiden belirtmekte fayda bulunmaktadır. Örneğin 02.04.2020 vade tarihli bir çek bugün bankaya sunulur ise ve hesapta karşılığı bulunmadığı için işlem görür ise ileri de bu çeke dayanılarak açılacak icra takiplerinin mahkemelerce iptal edilmesi ihtimalinin olduğuna dikkat çekmek isteriz. Zira çekin süresinde ibraz edilmiş ve karşılığının olmaması takip hukuku bakımından öncelikli koşuldur.

Diğer yandan zaten ödeme güçlüğü olan ve COVID-19 salgın hastalığından daha da etkilenen firmalar bakımından da ibraz süresi durdurulmuş olmasından bahisle çeklerinin aslında bankalarca kabul edilmemesi gerekir iken kabul ediliyor olması hem ekonomik hem de hukuki anlamda büyük sıkıntı ortaya koymaktadır. Bu konun yasal bir düzenleme veya açıklamaya ihtiyaç duyulduğunu ifade etmek isteriz.

7226 sayılı Kanun ve akabinde gelen tartışmalara değinmeye devam edeceğimizi bildirir sağlıklı günler dileriz.